TEMENIĆI - PRAISTORIJSKI SRBI TROMORAVLJA

TEMENIĆI – NAROD OD RODA SLAVNOGA JERAKLA

Temenići su jedno od najstarijih srbskih praistorijskih plemena, koje je živelo na obalama Velike i Zapadne Morave, u predelu koji i danas nosi ime po njima-Temenićima - Temnić. Narod od loze Jerakla (Jeraklići) odnosno Serba Makeridovića, divinizovanog u boga Serbona, a u narodu popularnog cara Trojana. Jeraklovo potomstvo je vrlo razgranato. Sam Jeraklid potiče od Jeraklovog sina Hila, koji izrodi Kleodeja, a ovaj Aristomaha, a ovaj opet rodi – TEMENA.

Mit o TEMENU ostao je zapisan zahvaljujući Pausaniju, (2. vek p. n. e.), (Pausanije, „Opis Helade“, Novi Sad, Matica srpska, 1990.), Plutarhu (Plutarh „Slavni likovi antike“, Novi Sad, Matica srpska, 1990.) i Apolodoru (1. na 2. vek p. n. e.). I po jednom, i po drugom, i po trećem piscu, TEMEN je srbskog porekla. Nužno je dovesti u vezu današnji toponim TEMNIĆ sa TEMENIĆIMA. To antičko srbsko bratstvo naseljavalo je prostor današnjeg TEMNIĆA, odnosno obale u gornjem toku Velike Morave, kao što smo već napred rekli. Iz rodoslova Jeraklida dalje nalazimo da je TEMEN rodio KARANA, osnivača plemena KARANA, odnosno KARANOVIĆA, iz čije loze i potiče Aleksandar Veliki, car srbski. Temenići su podigli drevni srbski grad Đurđelin, kod današnje Bačine, ispod južnih padina Juhora, u vreme vladara Đurđa, po kome je grad u početku i nosio ime - Đurđelin, da bi danas evoluirao u – Đerđelin. Đurađ je opevan u starim narodnim pesmama kao veliki junak, ali i divinizovan u rangu sa Triglavom, Perunom, i drugim bogovima drevnog srbskog Alimpa (ne Olimpa). Temenići su narasli u veliki narod, delom su se selili na istok u Aziju, o čemu piše Miloš S. Milojević:

„I tamo u Aziji i ovde su bile reke i gradovi toga imena...Temna reka – Temnon planina, vid: naš današnji Temnić“.(M. S. Milojević: „Odlomci istorije Srba“, Srbsko učeno društvo, Državna štamparija Beograd, 1872; reprint IKP „Nikola Pašić“, Beograd, str. 43).

Postojanje ovih toponima na Tibetu verovatno potiče iz vremena cara Serba Makeridovića ili Boga Serbona (drugog boga Baka), kada su i TEMENIĆI pošli za njim u osvajanje svetskog srbskog carstva. Po osvajanju ostali su na tim pogodnim mestima da žive i geografske pojmove sravnili sa pojmovima iz svog prvobitnog zavičaja u balkanskoj Srbiji te je tako jedna reka na Tibetu „krovu sveta“ dobila ime TEMNA, a planina TEMNON...

„Smatramo da su Temenići, po kojima je današnjem Temniću i ostalo ime, odnosno Đurđevi potomci, kontrolisali prostor od sastava dveju Morava, preko Temnića, Donjeg i Gornjeg Levča, Srednjeg Pomoravlja do Belice i Bagrdanskog tesnaca, zapravo celo Srednje Pomoravlje. Juhor, u srcu Srbije, bio je centralna strateška tačka, sa koje su kontrolisani svi prilazi, sve kapije Pomoravlja odnosno Tromoravlja. Juhor je bio izvanredno zaštićen i kao planina puna rudnog bogatstva, posebno plemenitih metala, i kao centralna oblast na Balkanu, od izuzetnog značaja za praistorijske Srbe. Zna se da su i u 4. veku Hristove ere postojali „rudnici cara Konstantina na Juhoru“, zatim u srednjem veku te rudnike su koristili car Dušan i knez Lazar Hrebeljanović“. (Miroslav Dimitrijević: Drevna pametarnica zemnje i naroda Morava“, Udruženje sveslovenske učenosti, Beograd, 2015, str. 117)

TEMNIĆ (OBLAST)

Temnić se ubraja istovremeno i u levački, i u šumadijski i u moravski kraj . Sa istoka mu granica Velika Morava, sa juga Zapadna Morava, a sa severa greben planina Juhor, do sela Trešnjevice. Temnić se prostire istovremeno i u ravnici kraj dveju Morava (Velike i Zapadne) i u brdovitom predelu. Pokraj Zapadne Morave ima 26 sela, a uz Veliku Moravu 20 naselja. Sedište ove oblasti je varoš Varvarin, opštinsko mesto, Rasinski okrug. Sva naselja su vrlo stara, a prostor Temnića je bio naseljen od prasrbskog doba ili neolita i zato ima mnogo arheoloških lokaliteta, koji još uvek nisu često ni sondirani. Đerđelin kod Bačine je epski i istorijski grad koga su podigli Temenići, od roda Jeraklovog (Heraklovog – na grčkom), u kome je, prema Pausaniju i Plutarhu, boravio među svojom rodbinom i sam Aleksandar Veliki Karanović, car četvrtog srbskog svetskog carstva.

Arheologija: Što se tiče arheološkog materijala treba naglasiti da je vrlo bogat i da potiče iz duboke praistorije, a da se iskopava na mnogim lokalitetima: Đerđelin, grad iz doba Serba Makeridovića (oko 1300 godina pre nove ere, zatim Bačina, kod koje se nalaze predmeti iz doba neolita (6200 godina p.n.e.), kao i iz bronzanog doba (2000 godina p.n.e.), Bedem, Gornji Katun, obronci Juhora, Obrež, Svojnovo, Potočac, Raševica... U Bačini je jedan meštanin poklonio Feliksu Kanicu tribalsku grivnu sa Juhora. U svakom naselju Temnića postoji otkriveni i neotkriveni lokaliteti: Izbenica, Obrež, Orašje, Pajkovac... Sva ova nalazišta su svedoci prasrbskog i drevnog srbskog doba.